Autor MACIEJ GACA
Mediacje – efektywny sposób dochodzenia roszczeń
Mediacje są efektywnym i szybkim sposobem dochodzenia roszczeń. Są także narzędziem, skutecznie ograniczającym ryzyka związane z prowadzeniem biznesu.
Celem postępowania mediacyjnego jest poprowadzenie sporu w sposób ugodowy tak, aby zakończyć go przez zawarcie ugody przed mediatorem bez potrzeby przeprowadzania postępowania sądowego.
W postępowaniu mediacyjnym stronom towarzyszy mediator. Jest on osobą trzecią, niezaangażowaną w spór i zobowiązaną do zachowania bezstronności. Na każdym etapie mediacji mediator powinien czynić starania, aby doprowadzić strony do zwarcia ugody. Jeśli ktoś pytałby mnie, jacy są mediatorzy, to powiem, że są jak ludzie – różni. Spotkałem takich, którzy wyróżniają się wręcz anielską cierpliwością do stron i ich pełnomocników. Czują się odpowiedzialni za strony i za przebieg mediacji. Aktywnie uczestniczą w negocjacjach zwracając uwagę na pozytywy ugodowego zakończenia sporu. Studzą i tonują nieraz wielkie emocje stron. Dla nich zawód mediatora jest misją i niewątpliwie w tej misji się spełniają, współpraca z nimi jest przyjemnością, a i ugody przed nimi zawierane są częściej. Spotkałem też i takich, którzy zachowywali się jak pasywni uczestnicy jakiegoś spektaklu.
Mediacje są zawsze dobrowolne. Do mediacji nikogo zmusić nie można. Decyzję o prowadzeniu mediacji mogą podjąć tylko same strony niezależnie, czy same decydują o wszczęciu mediacji, czy są skierowane do mediacji przez sąd.
W przypadku samodzielnej decyzji stron o wszczęciu mediacji, powinny się one skontaktować się z mediatorem i podpisać umowę o przeprowadzenie mediacji. Wskazują w niej mediatora albo sposób jego wyboru oraz przedmiot mediacji. Mogą także opisać zasady prowadzenia mediacji oraz jej czas. Jak widać, to strony są tutaj gospodarzami postępowania, którzy samodzielnie mogą ustalić zasady, jakie im odpowiadają.
Decyzję o podjęciu próby zakończenia sporu w mediacjach może podjąć za strony sąd. Wówczas, po zapoznaniu się z pozwem i odpowiedzią na pozew kontaktuje się on ze stronami i pyta czy chcą, aby skierować sprawę do mediacji. Na skierowanie sprawy do mediacji zgodę muszą wyrazić zawsze obie strony. Jeśli takiej zgody obu stron nie ma – nie ma mediacji, a strony wiodą spór przed sądem. Należy jednak pamiętać, że ugoda przed mediatorem może być zawarta na każdym etapie postępowania i może to okazać się bardzo korzystnym rozwiązaniem.
Strona, przed wejściem w spór – skierowaniem pozwu do sądu, czy przed sformułowaniem odpowiedzi na pozew powinna zdawać sobie sprawę, jaka naprawdę jest jej sytuacja procesowa. Powinna wiedzieć, czego realnie może się spodziewać. Ze swojej praktyki mogę powiedzieć, że niezależnie od tego czy występuję po stronie powoda czy pozwanego, to ogląd sprawy przez strony jest zawsze mieszanką życzeń i rzeczywistości. Dlatego tak ważna jest rola pełnomocnika strony, który po analizie sprawy opartej o jak najszerszy materiał dowodowy oraz informacje od strony powie jej jak jest – rzeczywiście, a nie życzeniowo.
Postępowanie mediacyjne jest poufne i odbywa się bez udziału publiczności. Stosownie do odpowiednich przepisów kodeksu postępowania cywilnego, mediator i inne osoby biorące udział w postępowaniu mediacyjnym są obowiązane zachować w tajemnicy fakty, o których dowiedziały się w związku z prowadzeniem mediacji. Zatem, sporządzanie i negocjowanie wielostronicowych klauzul o zachowaniu poufności w związku z mediacjami jest po prostu zbędnym wydatkiem czasu, sił i pieniędzy. Jakkolwiek strony mogą zwolnić mediatora i inne osoby biorące udział w postępowaniu mediacyjnym z obowiązku poufności, to w swojej praktyce nigdy się z taką sytuacją nie spotkałem.
Najważniejsze jest jednak to, że powoływanie się w toku postępowania przed sądem na propozycje ugodowe, propozycje wzajemnych ustępstw lub inne oświadczenia składane w postępowaniu mediacyjnym jest bezskuteczne. W praktyce oznacza to, że żadna ze stron postępowania mediacyjnego lub jej pełnomocnik, nie może w swoim stanowisku na rozprawie, czy w piśmie procesowym skutecznie stwierdzić, że druga strona w trakcie postępowania mediacyjnego twierdziła, że …, a teraz twierdzi inaczej. Oczywiście, może tak twierdzić, lecz skutku innego niż wskazanie pewnego zakresu niewiedzy, to mieć nie będzie.
Uwzględniając powyższe okoliczności zawsze zwracam uwagę moim klientom na to, aby podejmując decyzję o wejściu w spór przed sądem byli przygotowani na możliwość jego zakończenia w drodze mediacji i zawarcia ugody. Powinni oni być w stanie stwierdzić, do jakiego poziomu są w stanie ograniczyć swoje roszczenia, albo uznać roszczenia strony przeciwnej.
Zawarcie ugody przed mediatorem na skutek skierowania do mediacji przez sąd ma także swój istotny wymiar kosztowy. W przypadku zawarcia ugody przed mediatorem przed rozpoczęciem rozprawy, strona powodowa otrzyma zwrot 100% uiszczonej opłaty sądowej. Zawierając taką ugodę na dalszym etapie postępowania powód otrzyma zwrot 75% uiszczonej opłaty sądowej.
Strony po połowie ponoszą koszty związane z wynagrodzeniem mediatora oraz poniesionymi przez niego wydatkami. Przy roszczeniach o prawa majątkowe (w tym o zapłatę) wynagrodzenie mediatora wynosi 1% wartości przedmiotu sporu – nie mniej niż 150zł. i nie więcej niż 2000zł.
W przypadku zawierania ugody przed mediatorem na podstawie zawartej uprzednio umowy o mediację, kwestie związane z wynagrodzeniem mediatora regulowane są w umowie w oparciu o cennik ośrodka mediacyjnego.
Strony postępowania mediacyjnego, po zawarciu ugody zazwyczaj ją wykonują, co jest wielką zaletą mediacji. Ponieważ w życiu może się zdarzyć różnie, dobrze jest, aby ugoda zawarta przed mediatorem została zatwierdzona przez sąd. Sąd zatwierdza ugodę na wniosek którejkolwiek strony postępowania. Postępowanie w przedmiocie zatwierdzenia ugody sąd przeprowadza niezwłocznie. Zazwyczaj oznacza to dwa tygodnie do miesiąca od daty złożenia takiego wniosku.
Złożenie wniosku o zatwierdzenie ugody nie oznacza, że sąd automatycznie ją zatwierdzi. Sąd odmawia nadania klauzuli wykonalności albo zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem, w całości lub części, jeżeli ugoda jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa, a także gdy jest niezrozumiała lub zawiera sprzeczności. Krótko powiedziawszy, do zawarcia ugody trzeba się przyłożyć.
Należy pamiętać, ze w przypadku skierowania do mediacji przez sąd, samo złożenie przez mediatora w sądzie protokołu mediacji nie jest traktowane, jako wniosek o jej zatwierdzenie. Strony winny dopilnować, aby w protokole z negocjacji taki zgodny wniosek stron się znalazł. Ugoda mediacyjna, która podlega wykonaniu w drodze egzekucji jest zatwierdzana poprzez nadanie jej klauzuli wykonalności.
Dysponując tak zatwierdzoną ugodą, w przypadku jej niewykonywania przez jedną ze stron, druga strona nie musi wówczas wszczynać postępowania sądowego celem dochodzenia roszczeń na podstawie zawartej ugody, a może skierować do komornika wniosek o wszczęcie egzekucji z majątku niesolidnego dłużnika.
Autor: Maciej Gaca
Artykuły tego Autora
