Autor MAREK BARNAŚ
Co zakwalifikować do zasobu krytycznego?
W dziedzinie zarządzania zasobami istnieją aktywa, które mają absolutnie kluczowe znaczenie dla działalności biznesowej. Awaria tych krytycznych aktywów generuje ryzyko dla firmy, które należy złagodzić, jeśli nie wyeliminować. Podobnie jak w przypadku wszystkich praktyk biznesowych, zarządzanie krytycznymi zasobami (sprzętem, infrastrukturą budowlaną, produkcyjną, informatyczną i innymi zasobami) wymaga systematycznego procesu podlegającego kontroli, aby zapewnić aktywne dążenie do redukcji ryzyka, oprócz realizacji wszystkich innych istotnych celów biznesowych.
W związku ze zwiększonym naciskiem na zrównoważony rozwój i odpowiedzialność środowiskową, często potrzebne są strategie ograniczania ryzyka, które uzupełniają i wspierają cele organizacyjne w zakresie zgodności z przepisami, szeroko rozumianym bezpieczeństwem i odpowiedzialnym zarządzaniem środowiskiem. Proste plany dyspozycyjności lub prosta redukcja ryzyk często nie są już zadowalające w aspekcie utrzymania i zwiększania efektywności, jak również w aspekcie rosnących wymagań środowiskowych i społecznych. Aby sprostać tym wymaganiom stosunkowo prostym sposobem implementacji jest analiza krytyczności zasobów oraz odpowiednio do niej dopasowanie strategii zarządzania nimi.
Sprzęt krytyczny to dowolny sprzęt, maszyna, element infrastruktury lub budynek, który może wykonywać dowolne z poniższych czynności:
- Znacząco upośledzają zdolność do bezpiecznej realizacji celów biznesowych,
- Niekorzystnie wpływa na poziomy jakości produktów (usług lub wyrobów),
- Narusza normy środowiskowe,
- Narusza wymagania prawne, normy lub standardy specyficzne dla prowadzonej działalności biznesowej.
Sprzęt o znaczeniu krytycznym często wpływa na bezpieczeństwo, zgodność z przepisami, koszty lub wydajność operacyjną. Chociaż zasoby organizacji składają się zwykle z wielu rodzajów pojedynczych aktywów, często istnieje kilka aktywów krytycznych, które - jeśli nie są operacyjne - uniemożliwiłyby firmie osiągnięcie jej celów. Jest to konieczne, aby te krytyczne aktywa i podsystemy były właściwie zidentyfikowane i zarządzane w celu ograniczenia ryzyka operacyjnego i biznesowego.
Aby konserwacja obiektu minimalizowała ryzyko i była zasadniczo niewidoczna dla firmy, kierownictwo obiektu musi przewidywać potrzeby nie tylko ludzi, ale także firmy. Zarządzanie obiektami musi również umożliwić skuteczne monitorowanie stanu zasobów i możliwości spełnienia przez nie założonych funkcji, czyli ciągłej przydatności do ich bezpiecznego i efektywnego użytkowania.
Typy urządzeń o znaczeniu krytycznym, które często mogą występować w budynkach, obejmują: systemy kanalizacji, systemy bezpieczeństwa, systemy przeciwpożarowe, systemy kontroli środowiska, zarządzanie energią, chłodzenie i ogrzewanie, dostawy mediów itp. Oprócz infrastruktury budowlanej zasoby techniczne również obejmują infrastrukturę produkcyjną, którą podzielić można na różnego rodzaju typy maszyn i urządzeń odpowiednio do specyfiki organizacji i profilu produkcji.
Typowe mierniki czynności konserwacyjnych, które obejmują niezawodność, takie jak średni czas naprawy (MTTR), średni czas między awariami (MTBF) i oczekiwany okres użytkowania to podstawowe punkty wnioskowania, które należy wziąć pod uwagę przy klasyfikacji aktywów jako krytycznych.
Średni czas do naprawy lub MTTR definiuje się jako średni czas wymagany do naprawy uszkodzonego komponentu lub urządzenia. Średni czas między awariami lub MTBF jest zdefiniowany jako przewidywany czas, jaki upłynął między nieodłącznymi awariami systemu podczas pracy. Oczekiwany okres użytkowania lub EUL to szacowany okres użytkowania danego składnika aktywów. Dane MTTR i MTBF często mogą być generowane z komputerowego systemu zarządzania utrzymaniem (CMMS) organizacji.
Zapewnienie bezpiecznego i produktywnego środowiska pracy (np. zakład produkcyjny) wymaga efektywnej metody zarządzania tymi zasobami. Po przeprowadzeniu kompleksowej inwentaryzacji aktywów niezwykle ważne jest dokładne zidentyfikowanie, które aktywa obiektu są krytyczne. Aby mieć pewność, że jest to zrobione prawidłowo, zdecydowanie zaleca się jednolite podejście lub ustandaryzowaną metodę. Przede wszystkim proces identyfikacji aktywów krytycznych powinien obejmować następujące aspekty:
- Aktualny i kompletny spis aktywów,
- Dokumentacje pomocniczą, w tym lokalizacja, producent, numer modelu (np. rysunki warsztatowe, schematy sterowania, plany budynków, instalacji, maszyn i urządzeń oraz instrukcje konserwacji itp.),
- Informacje niezbędne do otrzymania wsparcia i części zamiennych na czas- (dane dostawców części zamiennych, serwisu gwarancyjnego i pogwarancyjnego),
- Zrozumienie uzasadnienia, dlaczego zasób jest uważany za krytyczny (np. „W jakich okolicznościach ten zasób jest krytyczny?”),
- Plan działania mający na celu złagodzenie krytyczności każdego zidentyfikowanego zasobu,
- Komunikacja z komórkami odpowiedzialnymi w organizacji za planowanie i finansowanie w celu naprawy lub wymiany składnika aktywów pod koniec jego okresu użytkowania.
Aby osiągnąć wszystkie te istotne aspekty, niezbędna jest metoda wyceny każdego składnika aktywów. Dla każdego krytycznego zasobu, który stanowi znaczące ryzyko dla przedsiębiorstwa, należy opracować, zaewidencjonować i utrzymywać wspólny arkusz wyników. Ewidencja powinna zawierać:
- Określenie czy zasób jest krytyczny,
- Uzasadnienie, dlaczego jest on krytyczny,
- Jakie wysiłki można było podjąć w celu złagodzenia lub wyeliminowania ryzyka, co sprawi, że zasób nie będzie już krytyczny?
Należy pamiętać, że wypełnianie arkusza wyników najlepiej wykonywać przez wielofunkcyjny, multidyscyplinarny zespół złożony zarówno z kierownictwa, jak i pracowników obsługi i pracowników utrzymania ruchu.
Analizując krytyczność zasobów najczęściej korzysta się z arkuszy kalkulacyjnych lub dedykowanych aplikacji, które automatycznie według uprzednio wprowadzonych wag i punktacji na podstawie oceny obliczają „krytyczność” zasobu. Krytyczność zasobu jest funkcją wynikową uwzględniającą wycenę-punktacje zasobu, w różnych kategoriach zagrożeń. Analizowane wówczas są różne grupy zagrożeń takie jak: bezpieczeństwo ludzi, bezpieczeństwo środowiska, straty w produkcji bezpośrednie i pośrednie, koszty i czasy napraw, reputacja organizacji i inne ryzyka finansowe. Wyliczamy dla każdej kategorii zagrożeń iloczyn przewidywanej częstotliwości jego wystąpienia oraz skutków jego zmaterializowania. Następnie sumujemy wyniki. W wyniku takiej analizy zasoby uzyskują odpowiednią „wagę krytyczności”. Odpowiednio do krytyczności zasobów sporządza się plan badań, inspekcji, serwisu, który winien uwzględniać dane dotyczące zasobu i wyniki analiz.
Strategie biznesowe polegające na ukierunkowaniu na klientów, bycie konkurencyjnym, tanim producentem lub pierwszym na rynku wymagają efektywności kosztowej w zakresie eksploatacji i utrzymania zasobów. W miarę możliwości wszystkie okoliczności i ryzyka, które mogą stanowić zagrożenie dla działalności biznesowej, muszą być przewidywane i ograniczane. W przypadku istniejących operacji bieżąca lista aktywów powinna być traktowana priorytetowo pod kątem przeglądu i oceny. Dzięki regularnym przeglądom okresowym nawet najbardziej skomplikowany obiekt i zasób można przeanalizować w ciągu roku. Następnie każdy arkusz wyników może być sprawdzany raz w roku w celu ponownej analizy. Analizy takie w sposób oczywisty ograniczają ryzyko.
W przypadku nowych obiektów lub działalności biznesowej proces ten może być przydatny do zrozumienia już na etapie projektowania i budowy, gdzie można na samym początku podjąć działania łagodzące ryzyko operacyjne.
Przewidywanie ryzyka operacyjnego i jego komunikacja to główne cele tego procesu identyfikacji aktywów o znaczeniu krytycznym. Strategie i technologie konserwacji zapobiegawczej są podstawowymi środkami oceny i ograniczania ryzyka, które należy uwzględnić w tym rejestrze. Takie technologie konserwacji zapobiegawczej obejmują między innymi: badania nieniszczące urządzeń i konstrukcji (ultradźwiękowe, penetracyjne, termograficzne, prądów wirowych, i inne), badania drgań maszyn i elementów konstrukcji, trybologie oraz bieżącą analizę danych z liczników i mierników zainstalowanych na obiekcie.
Komunikacja zarówno złagodzonego, jak i niezłagodzonego ryzyka jest niezbędna dla kierownictwa operacji biznesowych, operatorów utrzymania ruchu, a także personelu odpowiedzialnego za planowanie finansowe w organizacji.
Dzięki systematycznej ocenie krytyczności zasobów oraz skonsolidowanemu z nią planowi utrzymania ruchu w sposób bardzo skuteczny możemy redukować ryzyko nie tylko techniczne, ale również środowiskowe, biznesowe, wizerunkowe czy finansowe - a o to przecież chodzi.
Artykuły tego Autora
